Petra Stienstra en Leonie Steentjes
van William Schrikker

“Er speelt vaak meer dan alleen de beperking of psychische stoornis: armoede, schulden, slechte huisvesting, werkloosheid of arbeidsongeschiktheid, verslaving, traumatische ervaringen in het verleden. Deze problemen zijn vaak al langdurig aanwezig en hebben een chronisch karakter. Zorg daarom dat de ondersteuning aan deze gezinnen langdurig en laagdrempelig is.’’

Deel deze pagina:

Lees hier wat voor effect dit had op de rest van zijn leven en hoe je als professional hiermee om kan gaan.

Peter groeide op bij ouders met een beperking.

Haar moeder had borderline, haar vader zat in de financiële problemen. Daardoor kwam Maxime van der Heijden (28) keer op keer in een pleeggezin terecht.

Van mijn 10e tot mijn 16e heb ik het kunstje een keer of tien moeten doen: wennen aan een nieuw gezin, steeds weer afscheid nemen en opnieuw beginnen. Eigenlijk was het een onmogelijke situatie. Ik werd een stil en verlegen meisje.’

Topmodel Maxime van der Heijden

- Jeroen van de Ven groeide met zijn broers op bij zijn moeder met een persoonlijkheidsstoornis en een vader met een drugsverleden

‘Er werd niet schoongemaakt, er was bijna geen eten…ja, het was echt verschrikkelijk.’

Portret van Rosita die opgroeit bij ouder met een verstandelijke beperking

‘Niemand nam de verantwoordelijkheid over mij.’

Ervaringsverhalen

  • Financiële problemen

  • Gebrek aan een sociaal netwerk

  • Laag opleidingsniveau

  • Gezondheidsproblemen

  • Onvoldoende ouderschapscompetenties of overbelasting

Wees je als professional bewust van de volgende risicofactoren die naast de individuele problematiek van de ouders aanwezig kunnen zijn:

Risicofactoren

In dit gezinsprofiel zet je voornamelijk hulp in vanuit het zorgdomein. In eerste instantie is deze hulp vanuit het vrijwillige kader -waaronder het ondersteunen van ouders bij de opvoeding. Draagkracht en draaglast zijn vaak uit balans in dit profiel.

Wanneer het vrijwillige kader onvoldoende verbetering biedt, wordt vaak eerst gekeken naar hulp en oplossingen vanuit het sociale netwerk, eventueel gevolgd door of tegelijkertijd met jeugdbescherming. Strafrechtelijke beschermingsmaatregelen -zoals bij de profielen intieme terreur en gezin in de stress – kunnen tot slot worden ingezet om de spiraal van geweld te doorbreken.

De regie bij zowel een eerste signaal als bij meerdere signalen of een ernstig incident ligt bij het wijkteam. Ook is vaak het jeugdteam en de volwassen ggz of een organisatie gespecialiseerd in hulp aan mensen met een verstandelijke beperking of verslavingszorg betrokken. Bij een uit de hand gelopen geweldssituatie, ernstig acuut gevaar of structurele onveiligheid is de MDA++ aanpak nodig.

Hoe zet je hulp in?

Experts vertellen:

Arno van Dam
Bijzonder hoogleraar Antisociaal gedrag, psychiatrie en maatschappij

'Voer een meersporenbeleid.'

‘We hebben hier echt fysiek staan vechten, vreselijk. Dat ze me aanviel en ik mezelf moest verdedigen. Ik heb mezelf ook wel in de badkamer opgesloten maar dan sloeg ze het badkamerraam in. Ik had de crisisdienst letterlijk aan de telefoon toen ze het raam insloeg. Ze zeiden ´je moet nú de politie bellen.´ Toen is ze afgevoerd met handboeien, dat is ook vreselijk, zit je ook niet op te wachten.’

‘Mijn vrouw automutileerde in het bijzijn van de kinderen. De oudste vertelde dit pas de volgende dag aan mij, omdat hij er eigenlijk niet over mag praten van zijn moeder. Uiteindelijk is er een ondertoezichtstelling gekomen. Ik vind het vreselijk, maar het is wel nodig’.

Ouders hebben als gevolg van hun beperking of ziekte vaak onvoldoende draagkracht voor de opvoeding, ze voelen zich overbelast. Er is veel opvoedstress. Het kind neemt soms de opvoedrol over.

Psychiatrische problematiek van een ouder kan het gevolg zijn van geweld in de jeugd (bijvoorbeeld seksueel misbruik of ernstige mishandeling of gepest worden op school) of een aangeboren stoornis zijn zoals autisme.

In dit profiel zijn relatief veel kinderen uit huis geplaatst.

Het geweld is vaak verbaal maar kan ook omslaan naar fysiek geweld. In deze groep is niet altijd sprake van (partner)geweld. Dat Veilig Thuis is betrokken, kan ook te maken hebben met verwaarlozing, een onveilige situatie voor het kind omdat de zorg voor het kind, of kinderen, niet kan worden gewaarborgd, of omdat kinderen in onveilige situaties terecht komen door de psychische problemen of de verstandelijke beperking van een ouder.

In dit profiel heeft een van de ouders, of beiden, langdurige zorg nodig. Dit kan samenhangen met een verstandelijke beperking, met een psychiatrische problematiek of fysieke beperkingen, of een combinatie ervan.

De aanleiding voor conflicten en agressie tussen beide partners zijn divers: financiële problemen, alcohol- en/of drugsgebruik en/of de psychische problematiek. Er is relatief vaak sprake van een laag inkomen. Er speelt bovenop de chronische aandoening of beperking vaak veel stress.

De belangrijkste kenmerken

Langdurige zorg

In het profiel langdurige zorg staat op de voorgrond dat één (of beide) partners vanwege een beperking of psychische problemen langdurige zorg nodig heeft. In deze gezinnen kan ook geweld tussen partners een rol spelen. Daarnaast is er door de problematiek van ouders vaak een onveilige opvoedsituatie voor de kinderen en komt verwaarlozing vaak voor.

Lees hier wat voor effect dit had op de rest van zijn leven en hoe je als professional hiermee om kan gaan.

Peter groeide op bij ouders met een beperking.

- Jeroen van de Ven groeide met zijn broers op bij zijn moeder met een persoonlijkheidsstoornis en een vader met een drugsverleden

‘Er werd niet schoongemaakt, er was bijna geen eten…ja, het was echt verschrikkelijk.’

Portret van Rosita die opgroeit bij ouder met een verstandelijke beperking

‘Niemand nam de verantwoordelijkheid over mij.’

Haar moeder had borderline, haar vader zat in de financiële problemen. Daardoor kwam Maxime van der Heijden (28) keer op keer in een pleeggezin terecht.

Van mijn 10e tot mijn 16e heb ik het kunstje een keer of tien moeten doen: wennen aan een nieuw gezin, steeds weer afscheid nemen en opnieuw beginnen. Eigenlijk was het een onmogelijke situatie. Ik werd een stil en verlegen meisje.’

Topmodel Maxime van der Heijden

Deel deze pagina:

Ervaringsverhalen

  • Financiële problemen

  • Gebrek aan een sociaal netwerk

  • Laag opleidingsniveau

  • Gezondheidsproblemen

  • Onvoldoende ouderschapscompetenties of overbelasting

Wees je als professional bewust van de volgende risicofactoren die naast de individuele problematiek van de ouders aanwezig kunnen zijn:

Risicofactoren

“Er speelt vaak meer dan alleen de beperking of psychische stoornis: armoede, schulden, slechte huisvesting, werkloosheid of arbeidsongeschiktheid, verslaving, traumatische ervaringen in het verleden. Deze problemen zijn vaak al langdurig aanwezig en hebben een chronisch karakter. Zorg daarom dat de ondersteuning aan deze gezinnen langdurig en laagdrempelig is.’’

Petra Stienstra en Leonie Steentjes
van William Schrikker

In dit gezinsprofiel zet je voornamelijk hulp in vanuit het zorgdomein. In eerste instantie is deze hulp vanuit het vrijwillige kader -waaronder het ondersteunen van ouders bij de opvoeding. Draagkracht en draaglast zijn vaak uit balans in dit profiel.

Wanneer het vrijwillige kader onvoldoende verbetering biedt, wordt vaak eerst gekeken naar hulp en oplossingen vanuit het sociale netwerk, eventueel gevolgd door of tegelijkertijd met jeugdbescherming. Strafrechtelijke beschermingsmaatregelen -zoals bij de profielen intieme terreur en gezin in de stress – kunnen tot slot worden ingezet om de spiraal van geweld te doorbreken.

De regie bij zowel een eerste signaal als bij meerdere signalen of een ernstig incident ligt bij het wijkteam. Ook is vaak het jeugdteam en de volwassen ggz of een organisatie gespecialiseerd in hulp aan mensen met een verstandelijke beperking of verslavingszorg betrokken. Bij een uit de hand gelopen geweldssituatie, ernstig acuut gevaar of structurele onveiligheid is de MDA++ aanpak nodig.

Hoe zet je hulp in?

Arno van Dam
Bijzonder hoogleraar Antisociaal gedrag, psychiatrie en maatschappij

'Voer een meersporenbeleid.'

Experts vertellen:

‘We hebben hier echt fysiek staan vechten, vreselijk. Dat ze me aanviel en ik mezelf moest verdedigen. Ik heb mezelf ook wel in de badkamer opgesloten maar dan sloeg ze het badkamerraam in. Ik had de crisisdienst letterlijk aan de telefoon toen ze het raam insloeg. Ze zeiden ´je moet nú de politie bellen.´ Toen is ze afgevoerd met handboeien, dat is ook vreselijk, zit je ook niet op te wachten.’

Ouders hebben als gevolg van hun beperking of ziekte vaak onvoldoende draagkracht voor de opvoeding, ze voelen zich overbelast. Er is veel opvoedstress. Het kind neemt soms de opvoedrol over.

Psychiatrische problematiek van een ouder kan het gevolg zijn van geweld in de jeugd (bijvoorbeeld seksueel misbruik of ernstige mishandeling of gepest worden op school) of een aangeboren stoornis zijn zoals autisme.

In dit profiel zijn relatief veel kinderen uit huis geplaatst.

Het geweld is vaak verbaal maar kan ook omslaan naar fysiek geweld. In deze groep is niet altijd sprake van (partner)geweld. Dat Veilig Thuis is betrokken, kan ook te maken hebben met verwaarlozing, een onveilige situatie voor het kind omdat de zorg voor het kind, of kinderen, niet kan worden gewaarborgd, of omdat kinderen in onveilige situaties terecht komen door de psychische problemen of de verstandelijke beperking van een ouder.

‘Mijn vrouw automutileerde in het bijzijn van de kinderen. De oudste vertelde dit pas de volgende dag aan mij, omdat hij er eigenlijk niet over mag praten van zijn moeder. Uiteindelijk is er een ondertoezichtstelling gekomen. Ik vind het vreselijk, maar het is wel nodig’.

In dit profiel heeft een van de ouders, of beiden, langdurige zorg nodig. Dit kan samenhangen met een verstandelijke beperking, met een psychiatrische problematiek of fysieke beperkingen, of een combinatie ervan.

De aanleiding voor conflicten en agressie tussen beide partners zijn divers: financiële problemen, alcohol- en/of drugsgebruik en/of de psychische problematiek. Er is relatief vaak sprake van een laag inkomen. Er speelt bovenop de chronische aandoening of beperking vaak veel stress.

De belangrijkste kenmerken

In het profiel langdurige zorg staat op de voorgrond dat één (of beide) partners vanwege een beperking of psychische problemen langdurige zorg nodig heeft. In deze gezinnen kan ook geweld tussen partners een rol spelen. Daarnaast is er door de problematiek van ouders vaak een onveilige opvoedsituatie voor de kinderen en komt verwaarlozing vaak voor.

Langdurige zorg